Marcel van der Staaij werkt sinds vijf jaar als lichtadviseur voor Spectrum in Putten, een onafhankelijk adviesbureau voor gemeentelijke overheden, provincies, rijkswaterstaten, projectontwikkelaars en aannemers. Eerder werkte hij voor onder meer CityTec en Industrielicht in Alblasserdam. Bovendien is hij Executive Committee Member bij European Lighting Expert Association en lid van het kernteam Onderwijs & Certificering van de Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSVV).
“Al met al werk ik al bijna dertig jaar in de wereld van openbare verlichting”, concludeert Marcel. “Een mooi vak, waarin je zowel technisch als creatief bezig kunt zijn en concrete resultaten ziet in de buitenruimte. Ik heb in de afgelopen jaren diverse ontwikkelingen zien komen en zien gaan en ik zie ook nu grote uitdagingen voor de branche. Maar: uitdagingen zijn kansen! Mits we daar als sector nu snel en gezamenlijk de schouders onder zetten.”
Energietransitie
Marcels werkzaamheden zijn divers. Van het maken van een lichtplan voor een aannemer tot aan advies geven aan gemeentes en ondersteuning bieden bij het schrijven van beleidsplannen en bestekken. “Ik bied onze klanten ondersteuning, maar zoom over het algemeen niet alleen in op het ontwerp. Ik vind het heel belangrijk daarbij ook toelichting en uitleg te geven. Bijvoorbeeld over de keuze voor armaturen of de lichtkleur.”
In Nederland is men in de afgelopen jaren overgestapt van meer oranje naar wit licht, in allerlei tinten. “Hiermee liepen we als land al vooruit op de huidige energietransitie. Het betekent ook dat het lijkt alsof we in Nederland nu kleinere stappen maken op dit gebied dan bijvoorbeeld Duitsland of Frankrijk. Maar een deel van de stappen hebben wij al in een eerder stadium gezet.” Andere ontwikkelingen in de afgelopen jaren zijn bijvoorbeeld de mogelijkheden om licht te sturen, via dimmers of via de communicatie met lichtmasten. “Veel van de recente ontwikkelingen hebben te maken gehad met de energietransitie. Het streven naar een lager energieverbruik en dus een lagere CO2-uitstoot heeft als een rode draad door onze werkzaamheden gelopen.”
Verhalen bundelen
Nu vrijwel overal de traditionele lichtbronnen zijn uitgefaseerd en LED de standaard is geworden, liggen er volgens Van der Staaij nieuwe uitdagingen in het verschiet. “Duurzaamheid is een populair begrip geworden, maar opdrachtgevers weten vaak nog niet goed wat werkelijk duurzaam is. Er wordt gekeken naar circulaire materialen en een mogelijke restwaarde van dat materiaal. Maar hoe die restwaarde er in de toekomst zal uitzien, weet eigenlijk nog niemand. Hier ligt duidelijk een taak voor de branche: experts en leveranciers moeten duidelijker gaan maken hoe producten zijn opgebouwd, wat deze producten precies duurzaam maakt en hoe deze op termijn verwerkt kunnen worden.”
“Duurzaamheid is een populair begrip geworden, maar opdrachtgevers weten vaak nog niet goed wat werkelijk duurzaam is.”
Marcel ziet dat er momenteel veel verhalen bij elkaar beginnen te komen. “In de afgelopen periode hebben diverse leveranciers zich gefocust op een bepaald aspect in hun bedrijfsvoering. Denk aan de keuze voor transport: laat je iets van ver per boot komen of probeer je het binnen Europa te vinden? Ook het vervangen van materialen in armaturen is een markt op zich geweest, net als het gebruik van de juiste lichtkleuren met het oog op flora en fauna. Langzaam maar zeker beginnen we nu het overzicht te krijgen. Iedereen vertelde al een stukje van het nieuwe verhaal. Nu moeten we als sector die verhalen gaan bundelen en daar een consistent geheel van maken.”
Balans vinden
Niet alleen duurzaamheid is wat Marcel betreft een hoofdthema voor de komende jaren. Ook beleving en milieubewustzijn spelen een belangrijke rol. “Het zijn drie thema’s die samen beginnen te vallen in alles wat wij doen op het gebied van openbare verlichting. Maar het zijn ook thema’s die regelmatig met elkaar botsen. Kies je bijvoorbeeld voor vleermuisvriendelijke verlichting in amber- of rood-tinten, dan blijkt die verlichting veel energie te kosten en bovendien niet prettig te zijn voor mensen. Er moet dus een lichtkleur komen die aangenaam is voor mens en dier. Ook willen we lokaler en gerichter verlichten om energiezuiniger te werken. Maar verlicht je in een woonwijk alleen de straat, dan blijven huizen en de stoep in het donker liggen. Dat kan voor bewoners een gevoel van onveiligheid oproepen. Zo moeten we de komende jaren steeds vaker in alle keuzes die we maken de balans zien te vinden tussen beleving, duurzaamheid en milieubewustzijn.”
Aantrekkelijke uitdagingen
Wat Marcel betreft is hier een belangrijke rol weggelegd voor de branche zelf. “We moeten lichtexperts bij keuzes betrekken en de kennis die er nu is goed borgen voor de generaties na ons. Monteurs zijn lastiger te vinden en ook onze sector kampt met personeelstekorten. Het is belangrijk dat aannemers mensen intern goed opleiden om kennis door te geven. Vroeger kon je in een armatuur nog even een lamp vervangen; dat is nu niet meer aan de orde. Een monteur die met openbare verlichting werkt, vindt een armatuur vol LED’s en een driver die voorgeprogrammeerd is. Ze moeten niet alleen weten wat wat is, maar ook kunnen programmeren. En laten we het werk vooral aantrekkelijk houden, zodat we de mensen die nog instromen behouden voor de toekomst.”
“We moeten lichtexperts bij keuzes betrekken en de kennis die er nu is goed borgen voor de generaties na ons.”
In de nabije toekomst ziet Marcel zeker aantrekkelijke klussen voor zich. “Nu een groot deel van onze armaturen is verled, kunnen we ons weer gaan richten op het vervangen van mooie en bijzondere verlichtingsobjecten. De markt is overspoeld geraakt door standaard armaturen. Nu kunnen we gaan kijken hoe we oude gebouwen weer goed tot hun recht laten komen, hoe we op de juiste manier het buitengebied verlichten en hoe we moderne wijken een veilig en aangenaam leefklimaat geven. We kunnen ons weer richten op het werkelijk fraai verlichten van de buitenruimte.”
Op de hoogte blijven van trends en ontwikkelingen? Meld je aan voor de Highlight
+3185 876 95 71
info@modernista.nl
