“Als je twintig jaar geleden zei dat wij als lichtontwerpers helemaal zouden overschakelen op LED-lampen in de openbare verlichting, werd je gewoonweg uitgelachen”, herinnert Ruben Fernandes zich. “Tegenwoordig gebruiken ze zelfs in de koplampen van auto’s LED-verlichting. De kwaliteit is sterk verbeterd en nog altijd voortdurend in ontwikkeling. Daarom volgen en geven wij bij Nobralux trainingen en workshops en we blijven constant in contact met de markt, de industrie en leveranciers. Wij willen als adviseurs maatwerk leveren voor iedere klant en dus goed op de hoogte zijn van wat er allemaal mogelijk is op het gebied van verlichting van de openbare ruimte. Natuurlijk gaan we daarbij uit van de technische mogelijkheden. Maar persoonlijk voeg ik daar waar mogelijk heel graag ook wat schoonheid aan toe.”
Studio.nlx
Ruben Fernandes werkt als lichtontwerper bij Nobralux in Schijndel: een onafhankelijk adviesbureau dat zich ten doel heeft gesteld de openbare ruimte zo aantrekkelijk, duurzaam en veilig mogelijk te maken. “We hebben circa vijftig gemeentes als vaste klant, die hun hele arsenaal aan openbare verlichting bij ons in beheer hebben voor optimaal onderhoud. Ook denken we mee met stedenbouwkundigen, architecten en landschapsontwerpers over het inrichten van nieuwe openbare ruimtes. Zelf ben ik bovendien aangesloten bij Studio.nlx: een kleine groep van drie mensen binnen Nobralux. Wij geven advies over bijzondere verlichtingsplannen, bijvoorbeeld het aanlichten van gebouwen of het verbijzonderen van pleintjes of plantsoenen. Ook verzorgen wij lichtmetingen en onderzoeken meldingen over lichthinder.”
Als voorbeeld noemt Ruben het aanlichten van een oude basiliek in Brabant. “Het is mooi om door middel van verlichting gebouwen een nieuwe functie te geven. Steeds minder mensen gaan naar de kerk en dan staat zo’n gebouw daar maar. Door middel van de juiste verlichting kun je het gebouw opnieuw een bepaalde aantrekkingskracht bezorgen: goed voor bijvoorbeeld toerisme of de werkgelegenheid bij een lokaal VVV-kantoor. Wij hebben voor een opdrachtgever oude, energievretende armaturen vervangen door prachtige LED-verlichting. Deze verlichting is beter stuurbaar en kun je zelfs een bepaalde kleur geven. Er is nu nauwelijks nog sprake van strooilicht en het energieverbruik is een twintigste van voorheen.”
Straatmeubilair
Wanneer Ruben door een gemeente, een projectontwikkelaar of een ingenieursbureau wordt gevraagd een lichtplan te maken, schuift hij het liefst zo vroeg mogelijk bij de opdrachtgever aan tafel. “Hoe eerder je met alle partijen kunt samenwerken, hoe groter de toegevoegde waarde is in een later stadium. Het is het mooist en werkt het best om sámen met bijvoorbeeld landschapsarchitecten en stedenbouwkundigen dat beeld te creëren van hoe iets eruit moet komen te zien.”
Om zich te laten inspireren voor een lichtplan op maat, neemt Ruben altijd ter plekke polshoogte. “We bekijken wat er op de betreffende locatie aan verlichting nodig is en wat de meest efficiënte oplossing op die plaats zou zijn. Uiteraard houden we daarbij rekening met NPR-richtlijnen. Vanuit technisch oogpunt brengen we in beeld wat er nodig is om een plek veilig te maken. Vanuit Studio.nlx bekijk ik ook hoe we dit eventueel zo mooi mogelijk kunnen doen. Het is mijn missie dat onze opdrachtgevers openbare verlichting als een soort straatmeubilair gaan zien: iets wat ook overdag de openbare ruimte mooier maakt. Daarom werk ik graag samen met Modernista: zij hebben altijd mooie armaturen van goede kwaliteit, die passen bij mijn visie.”
Circulariteit
Bij fabrikant Focus Lighting in Denemarken raakt Ruben gecharmeerd van armaturen die tijdloos zijn qua vorm en opbouw en ook van het Take Back Concept: een concept waarbij de fabrikant afgedankte armaturen terugneemt voor herstel of geautoriseerde renovatie. “Met nieuwe componenten zoals moderne LED-lampen krijgt het armatuur een nieuw leven, met een nieuwe garantieperiode en een correcte CE-markering”, vertelt Ruben. “Daarmee zet je als lichtadviseur van openbare ruimte een prachtige stap richting een circulaire economie.” Overigens is het soms voor de Tilburgse lichtontwerper wel schipperen met de mogelijkheden. “Een aluminium mast bijvoorbeeld is ronduit lelijk. Maar een metalen mast met coating is uiteindelijk veel minder goed te recyclen. Een coating verwijderen is een milieuonvriendelijk proces, dat we eigenlijk niet meer moeten willen. Die afweging maak ik dus óók, al vind ik dat soms vervelend. Het enige wat dan troost, is de wetenschap dat je met iets goeds als het behalen van klimaatdoelen bezig bent.”
De lichtontwerper als regisseur
Ruben is geïntrigeerd door de opkomst van Smart Lighting. “Er ontstaat op bepaalde plekken steeds meer behoefte aan regisseurs, die duidelijk in beeld brengen waar op welk moment licht nodig is en wat de hoogte van bijvoorbeeld de verlichtingssterkte moet zijn. We zien al oplossingen, waar licht bijvoorbeeld feller of witter kan zijn in het geval van calamiteiten of juist dimt wanneer er nauwelijks beweging in de betreffende openbare ruimte is. Als onafhankelijke adviseurs worden we bij Nobralux steeds vaker gevraagd om scenario’s te schrijven, zoals je ook in het theater ziet: heel specifiek in kaart brengen welk licht je wanneer nodig hebt, op welke plek en voor welk doel of effect. Met die plannen zoomen we steeds verder in op projectniveau en het levert zeer efficiënte installaties op. Licht dat aanwezig is wanneer het niet nodig is, is energieverspilling. Zonde!”
Wil je meer weten over het Take Back Concept of andere begrippen uit de wereld van openbare verlichting? Check dan de begrippenlijst van Modernista.
Bekijk de begrippenlijst
Vragen of advies nodig?
+3185 876 95 71
info@modernista.nl