Verblindingshinder voorkomen met de juiste UGR

De Unified Glare Rating (UGR) is in 1987 geïntroduceerd door Sørensen en overgenomen door de International Commission on Illumination (CIE). De gemiddelde UGR-waarde ligt tussen de 15 en de 30. Hoe lager de waarde, hoe minder de verblinding. Het toepassen van de juiste verlichting verdient zowel in binnenruimtes als bijvoorbeeld sportcomplexen en kantoren als ook in de openbare buitenruimte veel aandacht, omdat verlichting van grote invloed is op de veiligheid, productiviteit en het functioneren van de mens. De hoeveelheid licht moet genoeg zijn om werkzaamheden of activiteiten goed te kunnen uitvoeren, maar mag niet zorgen voor schittering of verblinding.

Verblindingshinder

In openbare ruimtes kan het toepassen van led-verlichting met name in verblijfsgebieden leiden tot verblindingshinder. De mate van hinder is afhankelijk van vier factoren: de helderheid van de omgeving, de helderheid van de lichtbron, de grootte van het lichtgevend oppervlak en de positie van de lichtbron in het blikveld van de waarnemer. Bij led-verlichting is de verblindingshinder vaak het gevolg van hoge helderheid van het lichtgevend oppervlak in combinatie met een te kleine afmeting of directe inkijk in de leds. Met de opkomst van armaturen met led-verlichting zijn veel bestaande richtlijnen voor het meten en berekenen van verblindingshinder niet langer bruikbaar. Zij maken namelijk slechts gebruik van twee of drie van bovenstaande parameters. De UGR voor binnenverlichting gebruikt wel alle vier parameters en is hierdoor momenteel de meest geschikte meet- en rekenmethode, ook voor verlichting van de openbare ruimte.

Gemeente Tilburg

In de gemeente Tilburg is men in de openbare ruimte al tien jaar bezig met de renovatie van conventionele verlichting naar led-verlichting. Op de vraag of omwonenden daar iets van merken, zegt Patrick van de Wiel, adviseur openbare verlichting bij de gemeente Tilburg: “Verandering leidt altijd tot reactie. In de transformatie van conventionele verlichting naar led-verlichting ontstaat een andere lichtbeleving bij gebruikers en bewoners. We vragen onze bewoners twee maanden de tijd om aan het nieuwe licht te wennen. Klachten die aanhouden hebben meestal te maken met masten die dicht bij woningen zijn geplaatst; vooral wanneer het gaat om kegelvormige, heldere armaturen met een directe verlichting. Dit komt omdat enerzijds de lichtbron direct zichtbaar is, anderzijds omdat de kelk het licht naar alle zijden weerkaatst.”

Space van Focus Lighting

Voor de transformatie van het Pater van den Elsenplein in Tilburg, voorheen een  wijk met een sociale uitdagingen, koos de gemeente voor de Space van Focus Lighting. “Modernista kwam op het juiste moment met een demo van dit Deense armatuur”, vertelt Patrick. “We wilden onder andere een verlichte loopboulevard aanleggen: een doorlopend trottoir met beperkte afstand tot de woningen. Vanwege het rustige lichtbeeld kozen we hier voor de Space. Als beheerder van het gebied zijn we zeer tevreden over de lichtresultaten die we met deze led-armaturen hebben neergezet. Licht op de plaats waar we het hebben willen, met een goede bakening van eventuele kwetsbaarheden als de gevels van huizen. De Space oogt rustig in het straatbeeld en geeft een mooie lichtverdeling in het armatuur. Overdag is het armatuur transparant en ’s nachts creëert de Space een aangename leefruimte met levendige verlichting, zonder de donkere hemel te verstoren. Door de opbouw van de interne schaaldelen ten opzichte van de lichtbron lijkt hinder van het armatuur nauwelijks mogelijk. We hebben dan ook geen enkele klacht over verblindingshinder ontvangen. Wat betreft de UGR zitten we met de Space dus helemaal goed!”

Naar aanleiding van een recente studie van de Universiteit van Leuven naar de beleving van glare bij het gebruik van een kleine puntbron (zoals LED) heeft De Kruijter de UGR voor buiten systematiek ontwikkeld. In dit filmpje ligt Nico de Kruijter de methodiek toe.